Stap 4: Hoeveel bestuurders rijden onder invloed van alcohol of drugs?

4.1 Uitgeschreven boetes & ongevalsbetrokkenheid

In de onderstaande 2 tabellen staan cijfers over het aantal gevallen waarbij een partij bij een ongeval onder invloed was van alcohol of drugs (VIA, 2023). Dit illustreert goed de beperkte omvang van de ongevalsregistratie; van de meeste betrokkenen bij ongevallen is niet geregistreerd of zij al dan niet onder invloed waren van een verdovend middel. Dit bemoeilijkt het sturen op alcohol- en drugspreventie in relatie tot verkeersdeelname.

4.2 Regionale trends

Alcohol vormt het meestgebruikte genotmiddel in Nederland, waarbij ruim driekwart van de volwassenen wel eens alcohol drinkt. Het aanvangen met alcoholconsumptie vindt soms al plaats in de pubertijd; bijna de helft van de 12-16 jarigen geeft aan ooit alcohol te hebben gedronken. Het consumeren van (veel) alcohol vergroot de kans op verschillende vormen van kanker, leveraandoeningen, hersenschade en -ziekten, evenals hart- en vaatziekten. Hoe frequenter en meer men drinkt, des te groter worden de risico's. Om schadelijk alcoholgebruik te verminderen en te voorkomen, is het thema problematisch alcoholgebruik opgenomen in het Nationaal Preventieakkoord.

In 2020 voldoet in de gemeente Oude IJsselstreek 37% van de volwassenen tot 65 jaar aan de norm voor alcoholgebruik van maximaal 7 glazen per week. Daarnaast is één op de zeven volwassenen een zware drinker. Het alcoholgebruik in de gemeente Oude IJsselstreek is in lijn met het alcoholgebruik in de regio (GGD Noord- en Oost-Gelderland).

Middelbare scholieren

In 2021 heeft 35% van de middelbare scholieren in de gemeente Oude IJsselstreek ooit alcohol gedronken (een heel glas of meer), terwijl 36% recentelijk alcohol heeft geconsumeerd. Bovendien is een kwart van de middelbare scholieren recentelijk bingedrinker geweest. In 2019 stemde 34% van de ouders in met het alcoholgebruik. Het percentage middelbare scholieren dat recentelijk alcohol heeft gedronken of recentelijk bingedrinker is, ligt in de gemeente Oude IJsselstreek hoger dan het landelijk gemiddelde.

Het percentage middelbare scholieren in de gemeente Oude IJsselstreek dat recentelijk alcohol heeft gedronken, vertoont tussen 2015 en 2021 geen significante verandering. In tegenstelling daartoe is het aandeel middelbare scholieren dat recentelijk overmatig alcohol heeft geconsumeerd, tussen 2011 en 2021 gedaald (GGD Noord- en Oost-Gelderland).

4.3 Landelijke trends

In 2022 reed 2,6% van de automobilisten tijdens weekendnachten onder invloed van alcohol, bijna een verdubbeling ten opzichte van 2017. Het aantal verkeersslachtoffers door alcohol is onbekend door incomplete registraties. Buitenlands onderzoek toont aan dat het ongevalsrisico sterk toeneemt bij hogere bloedalcoholgehaltes, vooral bij jonge bestuurders.

Uit onderzoek uit 2011 bleek dat 3,4% van de Nederlandse automobilisten onder invloed van drugs of geneesmiddelen reed. Cannabis is de meest voorkomende drug, gevolgd door cocaïne, ecstasy, amfetamine en lachgas. Het aantal verkeersslachtoffers door drugsgebruik is onbekend.

Jongeren en ouderen zijn risicogroepen. Kennis over de gevaren van drugs en medicijnen bij automobilisten is voor verbetering vatbaar. Mensen blijven rijden onder invloed door overschatting van hun vaardigheden, optimistische vergelijkingen en gebrek aan alternatieven. 

Aangezien deze cijfers op zichzelf niet veelzeggend zijn, is het nodig om ze met een brede blik te bekijken. Zo kan worden geconcludeerd dat het aantal bekeuringen voor snelheidsovertredingen binnen de bebouwde kom vrij hoog is en jaarlijks sterk fluctueert. In combinatie met de wetenschap dat snelheid een sterke invloed heeft op de mate van (on)veiligheid, kan de conclusie worden getrokken dat het verminderen van snelheidsovertredingen een hoge prioriteit zou moeten krijgen.