SPV-analyse gemeente Oude IJsselstreek

Introductie

Bij verkeersveiligheidsbeleid verschuiven we van beleid op basis van ongevalscijfers (reactief) naar risicogestuurd verkeersveiligheidsbeleid (proactief). Proactief werken aan verkeersveiligheid helpt wegbeheerders om vroegtijdig risico’s in het verkeerssysteem te detecteren en gericht effectieve maatregelen te nemen om de risico’s te verkleinen of weg te nemen. Hierdoor zullen uiteindelijk ook minder slachtoffers vallen. Dit alles onder het motto ‘voorkomen is beter dan genezen’.

Aan de basis van risicogestuurd werken staat het benoemen en in kaart brengen van de belangrijkste risicosituaties in het verkeerssysteem (de risicoanalyse). Vervolgens vertalen we deze inzichten naar maatregelen om de verkeersveiligheid te verbeteren door risico’s en ongevalscijfers te verlagen. Bij voorkeur doen we dit in de vorm van integrale maatregelpakketten waarbij infrastructurele en gedragsbeïnvloedingsmaatregelen op elkaar zijn afgestemd (de driehoek Mens, Weg & Voertuig in balans). We definiëren duidelijke rollen voor de verschillende betrokken partijen, overheden en wegbeheerders (Rijk, provincie, regio en gemeente), maatschappelijke en overige partners. Via het opstellen van deze maatregelpakketten (uitvoeringsagenda) programmeren we de maatregelen in een uitvoeringsprogramma verkeersveiligheid, dat op elk niveau ook zo goed mogelijk aansluit bij breder mobiliteits- en maatschappelijk beleid. Bovenstaande is de omschrijving van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid (SPV) 2030 in een notendop.

De 9 thema’s van het SPV

Het SPV 2030 geeft met de ambitie van nul verkeersslachtoffers richting aan beleid en concretiseert de gedeelde toekomstvisie in negen beleidsthema’s. Deze thema’s zijn tot stand gekomen vanuit een gezamenlijke en brede verkenning van alle risico’s voor verkeersveiligheid. Enkele beleidsthema’s bestaan uit meerdere subthema’s.

De eerste drie thema’s kijken naar risico’s vanuit het verkeerssysteem en het voertuig en zijn generiek van aard. Deze vormen de basis voor effectief beleid. Thema’s 4 en 5 hebben betrekking op specifieke risicogroepen (jongeren, ouderen) en modaliteiten (tweewielers, voetgangers). De laatste vier hebben te maken met de risico’s vanuit de individuele verkeersdeelnemer en zijn gedrag:

De thema’s bevatten in principe alle mogelijke risico’s voor verkeersongevallen en bieden dus handvatten voor het verhogen van de veiligheid. Specifieke risicogroepen (jongeren, ouderen) of modaliteiten ((gemotoriseerde) fietsen) komen in meerdere thema’s terug.

Aanpak risicoanalyse Oude IJsselstreek

In deze risicoanalyse volgen wij de zes stappen zoals deze zijn opgesteld door het Kennisnetwerk SPV. Het Kennisnetwerk SPV heeft een stappenplan opgesteld waarmee een begin gemaakt kan worden met de gemeentelijke risicoanalyse. Dit stappenplan is een goede manier om een risicoanalyse geleidelijk op te bouwen. Het bevat de volgende zes stappen:

Nadat de risico’s in beeld zijn gebracht en zijn geprioriteerd, is de volgende stap het vaststellen van een uitvoeringsagenda met passende maatregelpakketten en het borgen hiervan in gerelateerde beleidsdocumenten, zoals het GVVP en Omgevingsvisies.

Wij zien het SPV als een kans om onze gemeente mee te nemen in de transitie naar de nieuwe manier van ‘risicogestuurd veiligheidsdenken’. Het stappenplan van het Kennisnetwerk SPV volgt dezelfde redeneerlijn als de door RHDHV ontwikkelde Verkeersveiligheidsmonitor. Hierbij bekijken we verkeersveiligheid als een driehoeksrelatie tussen Mens, Voertuig en Weg, waarbij elk op meerdere niveaus beïnvloed kan worden. Dit wordt schematisch weergegeven in ons Piramidemodel hieronder.

Het Pyramidemodel

Onderaan in de piramide bevindt zich de basis: de bevolkingssamenstelling en (wegen)structuur van de gemeente. De laag erboven betreft het huidige beleid en de daaraan gekoppelde maatregelen, die vervolgens invloed hebben op de laag ‘tussenuitkomsten’: het gedrag van verkeersdeelnemers, de weginrichting en ontwikkelingen op het vlak van vervoerswijzen. De tussenuitkomsten beïnvloeden vervolgens de einduitkomsten: het aantal en soort ongevallen en slachtoffers. Bovenaan in de piramide tonen we het resultaat van verkeersonveiligheid: maatschappelijke kosten. Om ongevallen en slachtoffers (en de bijbehorende maatschappelijke kosten) te verlagen, kunnen we op de lagere niveaus verbeteringen doorvoeren.

Op elk van deze niveaus en in elk van de drie pijlers (Mens, Voertuig, Weg) kan de gemeente informatie gebruiken om de verkeersveiligheid risicogestuurd en duurzaam te verbeteren. Veel informatie is vaak al aanwezig bij de gemeente, zij het soms bij een ander beleidsdomein, of kan regionaal, provinciaal of nationaal vergaard worden. De risicogestuurde aanpak is daarnaast ook een goede tool om in kaart te brengen welke informatie ontbreekt, waardoor een goede monitoring van een specifiek veiligheidsrisico bemoeilijkt wordt.